Kỹ năng sơ cứu nạn nhân tai nạn giao thông ngay tại hiện trường

       Theo TS.BS Dương Đình Toàn, Viện Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, thực tế cho thấy, một tỷ lệ không nhỏ nạn nhân bị tai nạn giao thông tử vong là do không được sơ cứu, hoặc sơ cứu không đúng cách trước khi đưa tới các cơ sở y tế. 

        Theo TS.BS Dương Đình Toàn nhấn mạnh, hãy gọi cấp cứu 115 nơi gần nhất, sau đó đánh giá nhanh chóng tình huống, xử lý mối đe dọa đến tính mạng nạn nhân, cụ thể làm theo các bước sau đây:

         Kiểm tra tình trạng tri giác: Khi tiếp cận được người bị nạn, đầu tiên hỏi tên họ là gì. Nếu người bị nạn trả lời được thì họ còn tỉnh táo. Trường hợp nạn nhân không có phản ứng gì, cấu véo nhẹ lên người họ xem có đáp ứng không. Cấu véo không đáp ứng cho thấy nạn nhân đang hôn mê, có thể đang trong tình trạng nguy kịch.

            Kiểm tra đường thở: Quan sát đường thở, nếu có đất cát, răng giả và các dị vật khác ở miệng, mũi gây cản trở hô hấp, dùng tay móc lấy dị vật làm thông thoáng đường thở. Bằng cách quan sát chuyển động của lồng ngực hoặc áp má lên gần sát mũi nạn nhân, nếu thấy nạn nhân không thở, hoặc thở bất thường, tiến hành ngay hô hấp nhân tạo (hà hơi thổi ngạt, ép tim ngoài lồng ngực). Nếu bạn chưa từng được học cách hô hấp nhân tạo thì không nên làm, mà đề nghị người đi cùng biết làm thực hiện, hoặc gọi 115 yêu cầu hướng dẫn, cho đến khi đội cấp cứu đến. 

            Nếu nạn nhân hôn mê và mũi, miệng có nhiều máu, chất nôn, nhẹ nhàng nghiêng đầu nạn nhân về một bên phòng khi máu, chất nôn tràn vào đường thở.

            Tìm và băng bó, cầm máu các vết thương: Chảy máu là nguyên nhân chính gây tình trạng sốc, do đó bằng mọi cách phải cầm máu cho nạn nhân. Dùng miếng vải sạch gấp thành nhiều lớp, đặt lên miệng vết thương. Nếu nạn nhân tỉnh, bảo họ dùng tay tự ép chặt vào miếng vải đó và bạn có thời gian sơ cứu cho những nạn nhân khác nặng hơn. Khi miếng vải thấm nhiều máu, không nên bỏ ra để thay thế miếng vải khác mà đệm thêm lớp vải và quấn thêm nhiều vòng băng. Chú ý, trong mọi trường hợp tiếp xúc trực tiếp với máu nạn nhân, tốt nhất nên có sự cách ly bằng cách đeo găng tay cao su, túi nilon hoặc các vật liệu không thấm nước khác. Với nạn nhân bị sốc, hãy đặt họ nằm xuống, nới lỏng quần áo, nâng cao hai chân lên quá đầu trong trường hợp không ảnh hưởng đến cột sống và vết thương. Nếu trời lạnh, ủ ấm bằng cách đắp chăn hay áo khoác lên người nạn nhân. Động viên, trấn an người gặp nạn cũng đóng vai trò rất quan trọng, giúp nạn nhân đỡ lo âu, không hoảng loạn.

Cách di chuyển bệnh nhân: Nếu người bị nạn mắc kẹt trong ôtô, họ rất dễ bị gãy xương, chấn thương cột sống, đặc biệt là cột sống cổ. Trong trường hợp này, không nên di chuyển mà để nạn nhân bất động, vì nếu di chuyển, tổn thương của họ trở nên trầm trọng hơn, dễ gây sốc, nguy hiểm đến tính mạng. Khi có tình huống nguy hiểm tại hiện trường (ví dụ nguy cơ chập điện, cháy nổ...), bắt buộc phải di chuyển nạn nhân ra khỏi hiện trường. Trong khi di chuyển nạn nhân cố gắng tránh các động tác làm xoắn vặn, gập cổ, gập người. Tốt nhất là có nhiều người hỗ trợ để giữ thẳng lưng, cổ và chân nạn nhân trong quá trình di chuyển. Nếu nạn nhân gãy xương chi gây biến dạng gập góc, cố gắng giữ nguyên tư thế biến dạng khi di chuyển. Khi di chuyển nạn nhân ra khỏi vùng nguy hiểm, trong điều kiện nào đó (nền đất, bãi cỏ...) nên kéo hơn là bế. Cách tốt nhất để kéo nạn nhân là túm lấy cổ áo hoặc ống quần.

            TS.BS Dương Đình Toàn cũng khuyến cáo không vận chuyển nạn nhân đi cấp cứu bằng xe máy, xe đạp hay cõng trên lưng. Đặc biệt, không cố lấy những vật nhọn đã găm sâu vào cơ thể nạn nhân, đặc biệt là bụng, ngực, đầu. Các động tác hỗ trợ sơ cứu phải hết sức thận trọng để ngăn ngừa những tổn thương thứ phát, khiến cho tình trạng nạn nhân nặng hơn.